Aθήνα-Βιέννη ένα αμπέλι δρόμος
To θέμα του οινοτουρισμού στην Αθήνα επανέρχεται δριμύ λόγω της αύξησης του τουρισμού στην πρωτεύουσα. Δυστυχώς οι ξένοι τουρίστες, όπως και πολλοί Έλληνες βέβαια, δεν γνωρίζουν ότι οι αμπελώνες και τα οινοποιεία απέχουν από την Αθήνα μόλις 30 λεπτά. Και αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα να έχει τέτοιον άσσο στο μανίκι και να τον κρατά καλά κρυμμένο; Υπάρχουν οι λαμπερές εξαιρέσεις μερικών οινοποιείων αλλά είναι σταγόνα στον ωκεανό.
Σε αντίθεση μια άλλη πρωτεύουσα, χωρίς την τεράστια οινική παράδοση της Αθήνας, κρατά τα σκήπτρα της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας με τους αμπελώνες της στα όρια της πόλης. Η Βιέννη αποφάσισε πριν χρόνια να προβάλει και τα κρασιά της κι όπως φαίνεται τα κατάφερε περίφημα. Το παράξενο είναι πως Αθήνα και Βιέννη έχουν πολλά κοινά στοιχεία.
Η οργανωμένη αμπελοκαλλιέργεια ξεκινά στη Βιέννη στους ρωμαϊκούς χρόνους, κάτι που οι κάτοικοί της το τονίζουν ιδιαίτερα και μάλιστα πάντα μνημονεύουν τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, που επέτρεψε την αμπελοκαλλιέργεια πέρα των Άλπεων. Τα ευρήματα εκείνης της εποχής προβάλλονται και συνδέονται σχεδόν πάντα με το κρασί. Κλασσική περίπτωση το κελάρι του Palais Cobourg που ακουμπά στους τοίχους του ρωμαϊκού και μετέπειτα μεσαιωνικού οχυρού. Για την Αθήνα κάτι τέτοιο είναι ‘ευκολάκι’, που λένε οι πιτσιρικάδες. Βρίθει αρχαιολογικών χώρων, ευρημάτων, που όλα δηλώνουν την οινική παράδοση της πόλης. Γιατί δεν συνδέσαμε τα ευρήματα της ταβέρνας του 4ου αι. π.Χ. στην αρχαία αγορά, την απαρχή της αμπελοκαλλιέργειας στην Αττική όπως απεικονίζεται σε γλυπτό στο θέατρο Διονύσου, τις πληροφορίες από αναρίθμητα αγγεία πότου, τα συμπόσια, τις αναφορές για κρασί, τρόπους πόσης και σερβιρίσματος σε κείμενα με την παραγωγή κρασιού στην Αττική; Απλό παράδειγμα: Στον Αριστοφανικό Πλούτο ο πρωταγωνιστής λέει πως ο ταβερνιάρης του ξέρει ακριβώς πόσο αραιωμένο θέλει το κρασί του. Αλλά εμείς λησμονήσαμε αυτό τον ‘πλούτο’ ψάχνοντας εύκολα πλούτη.
Ας μη νομίζουμε όμως πως για τους άλλους όλα είναι ρόδινα. Το τοπικό κρασί της Βιέννης είναι το Gemischter Satz, ένα blend από λευκές ποικιλίες. Το παρήγαν όλα τα οινοποιεία της Βιέννης και σερβιριζόταν σε όλες τις ταβέρνες. Λόγω μαζικής παραγωγής και χαμηλής ποιότητας, στις αρχές του ’90 κανείς πια δεν ήθελε ούτε να ακούσει για Gemischter Satz. Κάτι σαν την αττική ρετσίνα. To 2006 τέσσερις εξαιρετικοί οινοποιοί αποφάσισαν πως η βιεννέζικη παράδοση δεν έπρεπε να χαθεί και δημιούργησαν το Wien Wein. Η συστηματική δουλειά τους έδωσε τεράστια ώθηση στο blend αλλά και στην τοπική ποικιλία Gruner Veltliner. Σήμερα δεν υπάρχει εστιατόριο ή μπαρ που να μην έχει στη λίστα Gemischter Satz.
Όταν δημιούργησα το Wines of Athens, για την προώθηση του Αττικού αμπελώνα, θεώρησα σημαντικό να επισκεφθούν οι οινοποιοί την Βιέννη και να δουν την δουλειά του Wien Wein πάνω στην αναβίωση των τοπικών κρασιών. «Μόνος δεν κάνεις τίποτα, χρειάζεται συνεργασία. Κουβεντιάζαμε επί μήνες πώς θα επιτύχουμε την παραγωγή ποιοτικών κρασιών που θα εκφράζουν το terroir. Στόχος μας όχι μόνο το Gemischter Satz αλλά και το Gruner Veltliner. Είχαμε βαρεθεί να πίνουμε κακά κρασιά από μια εξαιρετική ποικιλία» μας είπε ο Rainer Christ, ένας από τους ιδρυτές.
Όταν ρώτησα τον Herbert Schilling, πρόεδρο των 200 περίπου οινοποιών της Βιέννης, αν το Wien Wein ωφέλησε και τους υπόλοιπους, απάντησε χωρίς δισταγμούς πως η κίνηση αυτή όχι μόνο έφερε πωλήσεις και στους υπόλοιπους αλλά άλλαξε και την οινική εικόνα της Βιέννης παγκόσμια.
30 οινοποιεία έχει η Αττική και μάλλον δυσκολεύονται να συμβαδίσουν. Μήπως είναι καιρός να αφήσουν συντηρητισμό, συντεχνιακά μικροσυμφέροντα και να δουν το μέλλον; Το Σαββατιανό είναι μια ποικιλία με δυνατότητες. Η ρετσίνα ένα από τα ελάχιστα δείγματα κρασιού κατά παράδοση παγκοσμίως. Ένα ‘αρχαίο κρασί’, ας μου επιτραπεί η έκφραση. Πρέπει να μπουν όρια και κανόνες ποιότητας, που αν δεν τα βάζει το κράτος, πρέπει οι παραγωγοί να προχωρήσουν σ’ αυτά.
Η Βιέννη προβάλλει τα κρασιά της ως γαστρονομικά. Έχει και την μεγάλη παράδοση των heuriger, τις ταβέρνες των οινοποιείων, ένα θεσμό που πάει πίσω στον Μεσαίωνα. Αυτοκρατορικό διάταγμα έδινε την άδεια στα οινοποιεία να σερβίρουν τα φρέσκα κρασιά τους μαζί με φαγητό. Τα περισσότερα οινοποιεία σήμερα έχουν heuriger και η επίσκεψή τους τα Σαββατοκύριακα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της βιεννέζικης κουλτούρας.
Στη Βιέννη εστιατόρια, wine bars, ακόμα και καφέ, έχουν μια ικανοποιητική λίστα τοπικών κρασιών και ακολουθούν τα υπόλοιπα Αυστριακά και διεθνή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ντόπιοι προτιμούν ένα λευκό Gruner Veltliner ακόμα και με κρεατικά. Στην Αθήνα πόσες ταβέρνες διαθέτουν κρασί από τα οινοποιεία της Αττικής και πόσες έχουν να προτείνουν μια καλή ρετσίνα; Και μιλάμε για Σαββατιανό και ρετσίνα, τα πιο γαστρονομικά κρασιά, ταιριαστά με ποικιλία φαγητών.
Είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα μαγαζιά εστίασης όπου μπορείς να βρεις Αττικό οίνο κι ας μιλάμε για παράδοση, για ντόπια υλικά, για ιστορία. Σε μια πρωτεύουσα που πλημμυρίζει τουρίστες για να θαυμάσουν τον πολιτισμό της το κρασί της απουσιάζει από παντού.
Η Περιφέρεια και ο Δήμος, παρά τις κατά καιρούς ανακοινώσεις και πανηγυρισμούς, ποτέ δεν σκέφτηκαν σοβαρά ότι αυτή η πόλη έχει ένα σημαντικότατο προϊόν, άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία της. Έχει το Σαββατιανό, μια ποικιλία με πολύ ιδιαίτερο τρόπο καλλιέργειας -πρέμνα χαμηλά σε κύπελο κι όχι ψηλά με στήριξη- και αμπελώνες μεγάλης ηλικίας, που απλώνονται σε λόφους ανάμεσα σε αρχαιολογικούς χώρους, ελαιώνες, συκιές και φυστικιές. Δεν πίστεψαν ποτέ ότι το κρασί είναι πολιτιστικό προϊόν, που είναι αναγκαίο να προβληθεί
Κι επανέρχομαι στο θέμα του οινοτουρισμού. Στην Βιέννη υπάρχουν ειδικές διαδρομές που συνδέουν οινοποιεία, φαγητό στα heuriger φυσικά, ποδήλατα, πικ νικ, εκδηλώσεις κρασιού και το Ηeurigen express που με το σύστημα hop on-off δίνει την ευκαιρία επίσκεψης πολλών οινοποιείων. Στην Βιέννη βοηθάει ο Δήμος και το Austrian Wine marketing αλλά συνεργάζονται και οι παραγωγοί μεταξύ τους. Σε πολλά οινοποιεία μου πρότειναν να επισκεφθώ και άλλα της περιοχής τους και να μη χάσω το τάδε μεσαιωνικό χωριό, μοναστήρι ή θέα στον Δούναβη.
Στις 2 τελευταίες επισκέψεις μου στο αεροδρόμιο της Βιέννης υπήρχαν stand για δοκιμή κρασιών. Κανείς αρμόδιος δεν έχει σκεφτεί να δελεάσει τις χιλιάδες ταξιδιωτών στο Ελ. Βενιζέλος με μια δοκιμή κρασιών ή έστω με διαφημιστικές αφίσες στην διαδρομή προς την πόλη; Δεν έχουμε μόνο Παρθενώνα, τζατζίκι, σουβλάκι. Πολιτισμός είναι και το κρασί μας.
Στο κέντρο της Αθήνας θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρχει μια αγορά-δοκιμή των κρασιών της πόλης για να φέρνει σε επαφή τον κόσμο με απολαυστικά προϊόντα. Και για να μην τα ρίχνουμε όλα στους δημόσιους οργανισμούς θα αναφέρω το Tresors de Champagne, το wine bar που δημιούργησαν 28 μικροί παραγωγοί σαμπάνιας στη Reims. Ένα μικρό αριστούργημα design, εφευρετικότητας και επιχειρηματικού πνεύματος.
Ο Αττικός αμπελώνας είναι εδώ, λάμπει κάτω από το παντοτινό γαλάζιο του ουρανού του, δίνει τον πλούσιο χυμό του αλλά χρειάζεται δουλειά, πείσμα, πνεύμα συνεργασίας, νέες ιδέες. Είναι καιρός να ξεπεράσει τις χαμένες ευκαιρίες κα να πάρει ηγετική θέση στην καρδιά των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών της Αθήνας.
